Op 7 juli, 2011, werd bekend dat Nederlanders gemiddeld het langst online zaten van álle Europeanen. Het bewust zijn van verslaving aan social media is tamelijk nieuw. Eerst kwam dit besef vooral in Amerika (vandaar al de Engelse termen) maar dit nieuws verspreidde zich snel, met natuurlijk… behulp van social media.

The fear of missing out (FOMO) and Social Media Stress (SMS) are real! Deze twee moeilijke Engelse termen zijn twee van de tientallen ‘stressverschijnselen’ veroorzaakt door social media. Er zijn vele onderzoeken gedaan naar de stress die social media ons bezorgt. Voordat we je onderdompelen in de verschillende soorten stress, is het eerst interessant te weten hoe je überhaupt verslaafd kan raken aan social media.

Social media heeft meerdere stimuli (prikkels). De belangrijkste prikkel is de smartphone zelf, uit enquêtes blijkt dan ook dat de meerderheid van de jongeren deze altijd op zak heeft. De voornaamste reden hiervoor is dat ze zo altijd bereikbaar en actief zijn op social media. De volgende prikkel hangt hier nauw mee samen, namelijk de berichtgeving of ook wel de pushmeldingen. Wanneer je een berichtje binnen krijgt, geeft je smartphone dit overduidelijk aan. Het scherm dat oplicht, het geluidje dat je hoort of een deel van het berichtje op je beginscherm… Erg moeilijk te negeren.

Deze zogenaamde pushmeldingen zijn uit te zetten, maar dan is de kans groot dat je zomaar iets mist. Dit maakt jongeren vaak onrustig en gestrest. Deze angst om iets te missen brengt ons bij de eerste ‘aandoening’ veroorzaakt door social media: Fear Of Missing Out (FOMO). Dit is dus de angst om dingen of evenementen te missen als je de social media niet volgt. Bijvoorbeeld ergens waar je vrienden heen gaan, waarvan je niet op de hoogte bent omdat je even niet actief bent geweest op social media. In Amerika wordt er al langer gepraat over FOMO en er zijn hier ook meerdere onderzoeken naar gedaan. Vanuit beschikbare onderzoeken blijkt dat de angst om iets te missen altijd wel aanwezig is geweest, maar dat we denken hier controle over te hebben dankzij de social media.

Dan Social Media Stress, dit is een wat algemener begrip. Hiermee wordt ‘gewoon’ de stress bedoelt die jongeren krijgen door social media. Het dwangmatig checken van je telefoon of je nog een berichtje of een like hebt, levert stress op. Jongeren hebben er een dagtaak aan. Dat dwangmatig checken en vast gekleefd zitten aan je smartphone komt omdat jongeren gevoelig zijn voor de beloningen die social media geeft. De beloningen in de Sociale Media bestaan uit aandacht, in de vorm van mensen die je volgen, reacties op je posts en berichten en het delen van elkaars informatie. Dat de beloningen in de Sociale Media goed werken blijkt uit het feit dat een ruime meerderheid van de jongeren aangeeft een goed gevoel over zichzelf te krijgen wanneer anderen hen deze aandacht geven in de Sociale Media. Een nieuw fenomeen is LPM: Likes Per Minute. Je houdt dan bij hoeveel likes je per minuut krijgt. Hoe meer LPM, hoe populairder jij of jouw post is/bent. Tevens is gebleken dat mensen die (ernstig) verslaafd zijn en niet meer los kunnen komen van de sociale media soms zelfs fysieke reacties vertonen, zoals transpireren, nervositeit, verhoogde hartslag en ademnood bijvoorbeeld bij het horen van binnengekomen berichten. Andere symptomen van SMS zijn een lagere eigenwaarde en negatief zelfbeeld.

Andere, wat minder bekende, stressverschijnselen zijn Phantom Vibration Syndrome en Body Dismorphic Disorder. Bij het Phantom Vibration Syndrome, voel je je telefoon trillen. Alsof je een berichtje binnen krijgt, dit is echter niet zo. Body Dismorphic Disorder wordt ook veroorzaakt door social media, dit is namelijk een psychische aandoening die een afwijkend beeld geeft dat je van je eigen lichaam hebt (ook wel ingebeelde lelijkheid). Op internet en op social media zien we de perfecte mens met hun perfecte levens, we gaan onszelf snel vergelijken en komen tot de conclusie dat er iets mis is met ons. Zo krijgen we een afwijkend beeld van onszelf.